Hiện nay, tình trạng thừa cân, béo phì ở người trưởng thành đang có xu hướng tăng cao và trở thành một trong những thách thức lớn đối với chương trình chăm sóc sức khỏe ở mọi quốc gia. Ở Việt Nam tỷ lệ người trưởng thành bị thừa cân, béo phì chiếm khoảng 25% dân số.
Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), thừa cân, béo phì không chỉ ảnh hưởng đến vóc dáng mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính nguy hiểm như tim mạch, tiểu đường…
Tâm lý chung của những người bị thừa cân béo phì là mong muốn có thể giảm cân thật nhanh. Một số thông tin cần thiết sau đây sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan hơn về các phương pháp giảm cân nhanh bằng thuốc, bằng chế độ dinh dưỡng và bằng các tác động bên ngoài đang rất được quan tâm.
Giảm Cân nhanh bằng Thuốc
Do tâm lý muốn lấy lại vóc dáng, nhiều người đã tìm đến thuốc và các phương pháp giảm cân nhanh mà chưa tìm hiểu rõ cơ chế tác dụng. Trong khi đó, cơ chế tác dụng là một tiêu chí rất quan trọng để đánh giá hiệu quả và độ an toàn của thuốc.
Các loại thuốc giảm cân nhanh hiện được chia thành các nhóm như sau:
Nhóm thuốc giảm cân nhanh gây mất nước (thuốc lợi tiểu, thuốc nhuận tràng)
Đây là cách giảm cân nhanh từ việc làm giảm tổng lượng nước (Vốn chiếm 60-70% trọng lượng cơ thể) qua đường tiêu tiểu. Nước chiếm 70% trọng lượng cơ thể nên khi mất nước sẽ khiến cho cân nặng giảm sút nhanh chóng.
Tuy nhiên, theo Th.s BS Lê Thị Hải (Nguyên Giám đốc Trung tâm khám tư vấn dinh dưỡng Viện Dinh dưỡng quốc gia), giảm cân nhanh theo cách này gây khát nước, khô cổ, mệt mỏi, chóng mặt, nhức đầu, suy kiệt. Làm da xấu, khô nhăn, chảy xệ do giảm quá nhanh, da chưa kịp phục hồi.
Mất nước dẫn đến rối loạn điện giải ảnh hưởng hệ bài tiết làm suy giảm chức năng thận, chất độc không đào thải được, giảm nhu động ruột, dễ gây tình trạng tiêu tiểu mất kiểm soát.
Mất nhiều nước sẽ làm rối loạn vận mạch ảnh hưởng đến huyết áp, tim mạch, thần kinh. Nếu cơ thể mất 20% tổng lượng nước dễ dẫn đến nguy cơ tử vong.
Nhóm giảm cân nhanh do ức chế thần kinh trung ương
Các thuốc này tạo cho người dùng cảm giác chán ăn, khẩu vị tẻ nhạt nên không có nhu cầu tiếp nhận dinh dưỡng qua đó làm trọng lượng giảm sau vài ngày ăn ít hơn bình thường.
Theo BS CK2 Nguyễn Viết Quỳnh Thư (Trưởng khoa Dinh dưỡng BV Nguyễn Tri Phương) thuốc giảm cân nhanh này kích thích cường giao cảm, gây đầy bụng khó tiêu… nên người sử dụng thường gặp các tác dụng phụ như: khô miệng, đau đầu, mất ngủ, tăng huyết áp, tim đập nhanh, táo bón hoặc tiêu chảy, giảm hấp thụ các vitamin tan trong mỡ…
Do giảm cảm giác thèm ăn, làm hạn chế tối đa nguồn năng lượng nạp vào nên gây suy dinh dưỡng, thiếu máu, rối loạn chuyển hóa dẫn đến mệt mỏi, đau đầu… và ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động của cơ thể.
Nhóm thuốc làm đầy ống tiêu hóa
Các thuốc này do chứa các chất độn, làm đầy ống tiêu hóa nên tạo cảm giác no ảo nghĩa là mặc dù ăn ít lượng thức ăn hơn bình thường nhưng cơ thể vẫn cảm thấy đã no và không muốn ăn thêm nên làm giảm cân nhanh.
Tác dụng phụ của thuốc là chướng bụng, đầy hơi. Nếu dùng lâu ngày sẽ khiến cơ thể dần thiếu dinh dưỡng, suy kiệt, khó tập trung trong công việc và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. Làm da xấu do không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng và nước nên tái nhợt, mất sức sống, mất sự tươi trẻ và vẻ hồng hào, mịn màng.
Nhóm hạn chế hấp thu chất béo
Thuốc này giảm cân nhanh do có tác dụng ngăn cản hấp thu lượng chất béo ăn vào. Phần Dầu, mỡ không được hấp thu sẽ theo phân ra ngoài.
Đây cũng là nguyên nhân chính gây ra các tác dụng phụ như đi tiêu ra “phân mỡ”, đầy hơi, hay bị trung tiện và mót đi cầu, rối loạn tiêu hóa do rối loạn hấp thụ mỡ.
Do làm giảm hấp thu lượng chất béo ăn lâu ngày nên sẽ giảm quá trình tổng hợp các vitamin tan trong chất béo như A, D, K, E của cơ thể.
Giảm cân nhanh bằng chế độ dinh dưỡng và tập luyện sai lầm
Chế độ dinh dưỡng và tập luyện là yếu tố góp phần thúc đẩy quá trình giảm cân diễn ra nhanh hơn. Nhưng không phải chế độ dinh dưỡng giảm cân nhanh nào cũng tốt cho sức khỏe.
Nhịn ăn
Nhịn ăn đồng nghĩa với việc không cho cơ thể tiếp nhận bất kỳ nguồn calories nào trong khi các hoạt động sống bên trong cơ thể và nhu cầu di chuyển, làm việc, tư duy vẫn diễn ra và tiêu thụ calories là cách giảm cân nhanh nhất.
Tuy nhiên, theo BS Nguyễn Thị Thế Thanh (Phó giám đốc Trung tâm dinh dưỡng Bệnh viện Bạch Mai), giảm cân nhanh bằng cách này là phương pháp phản khoa học, chưa được công trình nghiên cứu nào công nhận.
Hiện nay, nhiều người lại tin và lạm dụng các loại thực phẩm nghe nói là có tác dụng giảm cân nhanh. Tuy nhiên, việc chỉ ăn 1 loại thực phẩm ít calo với sẽ làm cơ thể thiếu hụt các nguồn dinh dưỡng cần thiết khác. Trong khi đó, chưa có một loại thực phẩm nào thực sự có tác dụng giảm cân nhanh như nhiều người vẫn tưởng.
Vì giảm cân đột ngột sẽ làm thiếu hụt năng lượng nuôi dưỡng các tế bào và các cơ quan trong cơ thể nên có thể dẫn đến tử vong chỉ sau vài ngày nhịn ăn.
Uống nước chanh, giấm
Trong giấm chứa các loại acid amin và acid hữu cơ giúp làm tiêu hao chất béo, thúc đẩy đường và protein trao đổi thuận lợi nên giúp giảm cân nhanh. Đó là thông tin trên một số trang mạng hiện nay và có rất nhiều người thực hiện theo với mong muốn giảm cân nhanh.
Thực tế: trong chanh và giấm có chất acid citrat với đặc tính dễ kết hợp với canxi trong máu, khiến cho máu không đông. Nếu ăn nhiều chanh trong khi khẩu phần thức ăn lại thiếu cân đối, không đủ những nguyên liệu cấu tạo nên huyết tương và các huyết cầu thì có thể dẫn đến thiếu máu. Ngoài ra, ăn chua có thể gây viêm loét dạ dày và ống tiêu hóa.
Thanh lọc cơ thể
Thanh lọc cơ thể (Detox) đang là trào lưu được nhiều người yêu thích vì nghĩ rằng ngoài tác dụng giảm cân nhanh sau khoảng 12 ngày, việc dùng uống nước chanh đường (hoặc mật ong), nước uống chỉ uống nước hoa quả còn có tác dụng thanh thải độc tố, làm đẹp da.
Thế nhưng giảm cân nhanh bằng cách thanh lọc cơ thể cơ bản không phải là một phương pháp ăn kiêng khoa học vì bản chất của việc thanh lọc bằng nước mía, mật ong hay các loại trái cây vẫn là cung cấp năng lượng đường cho cơ thể. Tuy nhiên: Lượng đường này chắc chắn sẽ không đáp ứng đủ nhu cầu cơ thể nên vẫn phải huy động thêm nhiều năng lượng từ mô mỡ dự trữ và thoái hóa protein của cơ thể.
Việc này làm giảm mỡ nhưng lại đồng thời giảm cả khối cơ thể bao gồm khối cơ, khối xương và nước trong khi chỉ có mỡ mới là thứ phải giảm trong điều trị thừa cân béo phì.
Khi cơ thể bị mất các vi chất dinh dưỡng (vitamin tan trong nước và trong chất béo), khoáng chất (canxi, magie, sắt, I ốt…) là các yếu tố quan trọng hình thành các enzyme/men xúc tác, sẽ gây rối loạn chuyển hóa nghiêm trọng, dễ dẫn đến những hậu quả nguy hiểm đến tính mạng như hạ canxi máu, trụy tim mạch, suy kiệt cơ thể. Do đó, giảm cân nhanh bằng cách này rất nguy hiểm.